head.log

Drodzy fotografowie, nie zaproponuję standardowej 'metody’ robienia portretów, bo w tej kwestii funkcjonuje wiele rozbieżnych opinii. Głównym celem tego tekstu jest opisanie na podstawie wielu pytań, które otrzymałem jak ja wykonuję portrety. Skupię się głównie na planowanych sesjach z modelami. Bywa, że niekiedy definiuję swoje prace jako portrety modowe (fashion portraits), choć głównie staram się opowiedzieć w nich jakąś historię.
Podzielę ten tekst na cztery części: inspirację, przygotowanie, sesję zdjęciową i obróbkę.

Inspiracja

Aby sesja zdjęciowa przebiegła gładko i bez problemów, warto ją zaplanować najlepiej, jak się da. Przed wyborem modela warto już mieć jasną ideę, co chcemy pokazać na zdjęciach. Zaczynam od czytania książek, oglądania plakatów na ulicach, w magazynach lub w Internecie. Zbieram zdjęcia, które pomogłyby mi pokazać modelowi to, czego szukam. Nie zaniedbujcie tego etapu. Niemal wszyscy moi modele są amatorami i oni chcą wiedzieć do czego zmierzamy na sesji.

Przygotowanie

Gdy mam już pomysł na zdjęcia, zaczynam szukać właściwej lokalizacji z odpowiednim klimatem i oświetleniem. Prawie zawsze wykorzystuję światło zastane bez dodatkowych lamp. Bywa, że ktoś doświetla modela blendą, ale zasadniczo na zdjęciach widać to, co zawierała sama scena. W efekcie to światło decyduje o pozie modela: zdjęcia, gdzie twarz modela jest zacieniona, a reszta jego ciała silnie oświetlona są nieudane. Dlatego często robię zdjęcia próbne miejsca na sesję.

W następnej kolejności jest rozmowa z modelem przed sesją zdjęciową. Pokazuję zebrane zdjęcia, wyjaśniam klimat, który chcę osiągnąć… Nie oznacza to, iż należy zaplanować w szczegółach każdą pozę lub wyraz twarzy. Jednak gdy zdefiniuję atmosferę zdjęć i pomysł na nie, wtedy łatwiej wejść w odpowiednie role i zmieniać je na bieżąco podczas fotografowania. Co więcej, takie podejście podnosi poziom zaufania u modeli zanim rozpocznie się sesja. Również wtedy dokonujemy selekcji ubrań i rekwizytów. Pochodzą one z garderoby modela, wypożyczalni lub kupujemy je w sklepie.

Porada:
znalezienie modela może być trudne. Dlatego warto najpierw poprosić znajomych. Należy pokazać im swoje dotychczasowe zdjęcia oraz fotografie, które nas inspirują. Trzeba unikać publikowania zdjęć, które nie podobają się pokazanym na nich modelom.

Sesja zdjęciowa

Przegląd

Sesja trwa zwykle dwie lub trzy godziny. Wykonuję na niej około 150 zdjęć spośród których wybieram od 5 do 10 do publikacji. Jak już wspomniałem, czasami proszę kogoś o pomoc przy doświetlaniu blendą lub przy makijażu. W czasie fotografowania rozmawiamy, ponieważ miła atmosfera sprzyja udanym zdjęciom.

Światło

Światło decyduje o nastroju zdjęcia: bez niego nie będzie dobrej fotografii.
Zatem jakie światło jest najlepsze? To trudne pytanie.
Przede wszystkim dobre oświetlenie powinno podkreślać atmosferę fotografii. Podam przykład. Gdy zmierzasz zrobić mroczne, podziemne zdjęcie, to dobrym miejscem do niego będzie stacja metra. Mamy zatem miejsce. Zauważmy, iż w ogólności jest tam niewiele światła. Doradzamy wtedy modelowi, żeby stanął blisko świecących neonów. Twarz została doświetlona i wszystko pójdzie teraz dobrze…
Błąd!

Światło jest niczym bez cieni. Dobrze jest mieć dość światła na twarzy modela, lecz neonowe światło z sufitu spowoduje głębokie cienie na oczach modela. W tym przypadku warto wykorzystać blendę na wysokości klatki piersiowej modela i odbić światło w górę, na sufit. Cienie na oczach zostaną usunięte.
Zapamiętajmy zasadę: światło i cienie są nierozłączne i tworzą nastrój fotografii.

Porady:
• zdjęcia we wnętrzach przy oknach zwykle spłaszczają światło. Gdy jest za silne, należy je zmiękczyć za pomocą zasłony okiennej.
• Niektóre blendy sporo kosztują. Można je skutecznie zastąpić zasłonami termicznymi zakładanymi na szyby samochodowe.

Kompozycja

Dobra fotografia ma dobrą kompozycję. Przynajmniej spróbujcie pionowego kadrowania – przecież nie fotografujecie pejzażu! Następnie umieść modela przy krawędzi kadru. Centralnie ujęcia to nasi wrogowie: wyglądają byle jako i nudnie. Zamiast centralnych kompozycji, używaj ukośnych – zdjęcia staną się ciekawsze. W Internecie jest wiele tekstów poświęconych zasadzie trójpodziału i mocnych punktów. Warto je przeczytać.

Porady:
• gdy robisz ciasne ujęcie, unikaj układania oczu modela w połowie wysokości kadru. Śmiało można uciąć czoło, ale nie wolno przycinać brody.
• W ciasnych ujęciach nie należy pokazywać ramion i nóg jednocześnie przycinając dłonie lub stopy.
• Ponownie: unikajmy centralnego kadrowania. Ludzie wyglądają lepiej, gdy mają jakąś przestrzeń przed oczyma.
• Wykorzystaj wyobraźnię i łam reguły. Przykładowo kadrowanie od lewej z dołu wywołuje wrażenie uwięzienia z powodu większej przestrzeni z lewej, a nie z prawej.
Zmiana kadrowania na pionowe podnosi dynamikę kompozycji.

Tło

Chwilka, momencik. W sesji portretowej skupiamy się na modelu, a tło nas nie obchodzi? To źle, bo kiepsko dobrane tło może zrujnować fotografię. Tło musi pomóc skupić wzrok na modelu. Postarajmy się rozmyć tło używając małych przysłon – F/1,8 lub F/2. Jeżeli masz kompaktowy aparat cyfrowy? Mam złą wiadomość – na takich małych matryc zmiana wartości przysłony nic nie da: zdjęcia nadal będą w całości zbyt ostre. Pozostaje wyłącznie wykorzystanie cyfrowej lub analogowej lustrzanki. W lustrzankach jak ognia unikam obiektywów zmiennoogniskowych – niemal zawsze mają zbyt wysokie przesłony, aby otrzymać z nich przyjemny portret. Na początek należy skorzystać z dobrych i tanich stałoogniskowych obiektywów – np. 50/1.8. Jeśli planujemy zbliżenia, trzeba sięgnąć po dłuższe ogniskowe od 85 do 100 mm z jasnym światłem od F/1.8.
Jeżeli twoje tło składa się z linii lub ornamentów, zadbaj, aby nie stykały się one z twarzą modela. Pionowe linie mogą łatwo zniszczyć nasz portret. Postaraj się, aby tło było proste i umieszczone poza głębią ostrości.

Porady:
• owszem – tło nie może nakładać się na modela, jednak jego wzory i ornamenty mogą dodać do zdjęcia specyficzny klimat.
• Pierwszy plan także ma ważną rolę do odegrania, bo dodaje fotografii głębi. Refleksy światła można wykorzystać, aby podnieść atrakcyjność zdjęcia.
• Przy kompozycji z wieloma krzywymi, głowa modela również z nimi nie powinna się nakładać.
• Im dłuższe ogniskowe, tym mniejsze deformacje obrazu. Dlatego sugeruję unikanie obiektywów szerokokątnych – zamiast tego należy realizować zbliżenia z dłuższych ogniskowych.
• Nie zaniedbuj finalnej obróbki i ramek. Osobiście lubię eksperymentować z różnymi dziwnymi ramkami, które przygotowuję samodzielnie. Nie używam gotowych ramek lub dedykowanych wtyczek do Fotoszopa generujących obramowania.

Ostrość

Portret powinien mieć ostrość na twarzy lub jej części. Najczęściej ostre powinny zostać oczy. Jak wcześniej wspomniałem, należy oddzielić twarz od tła wykorzystując płytką głębię ostrości. Aparat fotograficzny powinien umożliwić ręczne sterowanie przysłoną (np. priorytet przysłony), aby zachować kontrolę nad głębią ostrości. Moje zdjęcia wykonuję najczęściej z przysłoną F/1.8 lub F/2.0.

Porada:
przy szeroko otwartej przysłonie jedno oko może pozostać poza obszarem ostrości. Niektórzy tego nie lubią, jednak mnie to specjalnie nie kłopocze.

Ekspozycja

Napisałem na jej temat obszerny tutorial, więc tutaj już nie będę go powielał. Powiem tylko: należy ręcznie ją ustawić tak, aby przy każdym ujęciu pozostawała taka sama.

Porady:
• ręcznie ustawiona ekspozycja pozwoli skupić się określonym jej zakresie. Warto w takiej sytuacji podejść do modela kierując aparat na średnio doświetlony fragment skóry i na jego podstawie określić właściwą ekspozycję. Może to czasami spowodować, że tło stanie się ciut ciemniejsze lub jaśniejsze, ale skóra na pewno pozostanie poprawnie sfotografowana.
• Staraj się unikać bezpośredniego światła, bo wywoła ona zbyt głębokie cienie na modelu.
• Oświetlenie od tyłu może być dobrym rozwiązaniem o ile będzie poprawnie zmierzone. Zdjęcie pokazane poniżej jest doświetlone od tyłu światłem słonecznym. Ekspozycję zmierzyłem manualnie na skórze, więc jest dobrze widoczna. Automatyczne pomiary przez aparat zwykle będą nieskuteczne, bo procesor będzie kompensował mocne światło od tyłu, zatem postać modela będzie zaciemniona.

Obróbka

Każde moje zdjęcie jest obrabiane cyfrowo.
Najczęściej koryguje kolor oraz lokalne kontrasty. Lubię fotoszopowe warstwy dopasowania (adjustment layers) i w szczególności krzywe. Za ich pomocą łatwo można przyciemnić wybrane obszary zdjęcia. Wielu ludzi pyta mnie, jak koryguję kolory? Nie umiem dać tu wyczerpującej odpowiedzi, bo stosuję wszystkie typy warstw dopasowania. Zapamiętajmy: nie ma jednej, uniwersalnej recepty! Ja naprawdę nie mam jednej metody pracy z kolorami. Mogę oczywiście pokazać warstwy wykorzystane w określonym zdjęciu, ale nie nadadzą się do obróbki twoich zdjęć, bo zdjęcia będą się różnić kolorami wyjściowymi.
Co z tym zrobić? Otóż trzeba eksperymentować i poznać możliwości poszczególnych narzędzi. Tylko takimi małymi krokami osiągniecie dobre rezultaty.
Powodzenia!
Jean-Sebastien Monzani
www.jsmonzani.com
www.simplemoment.com

copyright (©) 1998-2008 Jean-Sébastien Monzani

This tutorial is published with permission from Jean-Sébastien Monzani.
Thank you Jean-Sébastien!